جشن آب ارمنستان و تجلی پاکی طبیعت

در دل تابستان‌های گرم، جشن آب ارمنستان یا وارداوار چون نسیمی خنک و شاد در خیابان‌ها می‌پیچد و زندگی را رنگی تازه می‌بخشد. این جشن سنتی، یکی از محبوب‌ترین و پرهیجان‌ترین آیین‌های فرهنگی ارمنستان است که قرن‌هاست توسط مردم این کشور برگزار می‌شود. وارداوار که ریشه‌هایی عمیق در تاریخ و اسطوره‌های ارمنی دارد، امروزه با آب‌پاشی و بازی‌های شاد خیابانی، هم نشانه‌ای از سرزندگی مردم است و هم فرصتی برای تازه شدن، همدلی و لذت بردن از هر لحظه. در این مقاله به پیشینه تاریخی، شیوه برگزاری و جایگاه امروزی این جشن جذاب می‌پردازیم.

تاریخچه جشن آب 

مراسم جشن آب ارمنستان یا وارداوار یکی از قدیمی‌ترین آیین‌های ملی و مذهبی در ارمنستان است که ریشه‌های آن به دوران پیشا مسیحیت بازمی‌گردد. جشن آب ارمنستان به انگلیسی به صورت Vardavar نوشته می‌شود که به معنای «پاشیدن گل رز» است (از واژه‌ وارت به معنی گل رز گرفته شده) و در ابتدا جشن گل و باروری بوده است. 

بر اساس منابع تاریخی، وارداوار در اصل جشنی اختصاص یافته به آستغیک (Astghik)، الهه عشق، زیبایی و آب در اسطوره‌شناسی ارمنی بوده است. مردم با نثار گل، روشن کردن آتش و پاشیدن آب، عشق و باروری را جشن می‌گرفتند. 

پس از پذیرش مسیحیت در سال 301 میلادی به عنوان دین رسمی ارمنستان (که نخستین کشور مسیحی جهان شد)، بسیاری از آیین‌های باستانی با مضامینی جدید بازتفسیر شدند. جشن وارداوار نیز از شکل اسطوره‌ای خود فاصله گرفت و به تقویم کلیسای حواری ارمنی پیوست.

جشن آب ارمنستان

در دوران معاصر، وارداوار همچنان با محوریت آب برگزار می‌شود و اگرچه رنگ و بوی مذهبی آن در میان عموم مردم کاهش یافته، اما جنبه‌های آیینی و فرهنگی آن بسیار پررنگ مانده است. این جشن در سراسر ارمنستان -از روستاهای کوچک تا شهرهای بزرگ- با هیجان، دوستی و بازی‌های آبی همراه است. در این روز، پاشیدن آب به غریبه یا آشنا نشانه‌ای از خوش‌یمنی و مهربانی تلقی می‌شود و حتی مسافران تور ارمنستان هم از خیس شدن در امان نیستند.

آداب و رسوم جشن آب ارمنستان چیست؟

جشن وارداوار با وجود تغییرات تاریخی و دینی، همچنان یکی از پرشورترین مراسم سنتی ارمنستان است و آداب خاص خود را دارد. آنچه وارداوار را از دیگر آیین‌های سنتی متمایز می‌کند، تمرکز آن بر عنصر آب به عنوان نماد پاکی، تازگی، زندگی و برکت است.

در ادامه، اصلی‌ترین آداب و رسوم جشن آب را مرور می‌کنیم:

پاشیدن آب به دیگران

مهم‌ترین و بارزترین سنت وارداوار، پاشیدن آب به اطرافیان است و فرقی نمی‌کند که این افراد آشنا باشند یا غریبه. این رسم هم به‌صورت نمادین (چند قطره آب با دست) و هم به صورت پرشور (با سطل، بطری یا شلنگ آب) اجرا می‌شود.

جشن آب در ارمنستان

رفتار نمادین با گل و آتش

در نسخه‌های قدیمی‌تر جشن -که هنوز در برخی از مناطق روستایی و کوهستانی حفظ شده است– رسم بود که گل‌های رز به آب‌ها ریخته شده یا به عزیزان هدیه داده شود. همچنین روشن کردن آتش و پریدن از روی آن، که احتمالا ریشه در آیین‌های باستانی آتش‌پرستی دارد، در بعضی مناطق وجود دارد.

آیین های کلیسایی

در کنار جنبه‌های عامیانه و مردمی، کلیساهای ارمنستان نیز در روز وارداوار مراسم مذهبی ویژه‌ای برگزار می‌کنند. این آیین‌ها شامل برگزاری مراسم عشای ربانی، خواندن دعاهای ویژه و یادآوری داستان تجلی مسیح (بر اساس انجیل متی) هستند. 

برگزاری جشن آب در طبیعت و فضاهای باز

مانند آیین سیزده به در خودمان، جشن وارداوار هم از قدیم در دل طبیعت برگزار می‌شد. مردم به دامنه کوه‌ها، کنار دریاچه‌ها یا باغ‌ها می‌رفتند، با خود خوراکی می‌بردند و ضمن پاشیدن آب، موسیقی و رقص سنتی اجرا می‌کردند.

عکس جشن آب فستیوال

نقش کودکان و نوجوانان در جشن آب

یکی از زیباترین جلوه‌های وارداوار، نقش پررنگ کودکان و نوجوانان در برگزاری آن است. مدارس، گروه‌های فرهنگی و محلی و حتی گردشگران، در اجرای بازی‌های گروهی با محوریت آب مشارکت می‌کنند. 

جشن آب ارمنستان چه تاریخی است؟

شاید تاکنون برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که «جشن آب ارمنستان چه روزیه؟» این مراسم تاریخ ثابتی در تقویم میلادی ندارد، چون بر اساس تقویم کلیسای حواری ارمنی تنظیم می‌شود. این جشن در چهاردهمین یکشنبه پس از عید پاک برگزار می‌شود. بنابراین، هر سال تاریخ آن تغییر می‌کند و معمولا بین اوایل ژوئیه تا اواسط ژوئیه (اواسط تیر تا اواخر تیر در تقویم شمسی) قرار می‌گیرد.

برای مثال، تاریخ جشن آب ارمنستان 1403، مصادف با 17 تیر بود و جشن آب ارمنستان 1404 در 29 تیرماه برگزار خواهد شد.

جشن اب ارمنستان چند روز است؟

جشن آب در ارمنستان اغلب به شکل رسمی تنها در یک روز برگزار می‌شود. با این حال، در برخی از شهرها به خصوص در مناطق گردشگری، ممکن است فعالیت‌های مرتبط با جشن وارداوار در روزهای قبل یا بعد از تاریخ اصلی نیز ادامه پیدا کند.

نحوه برگزاری جشن آب

از صبح روز جشن، مردم در هر سنی با بطری، سطل، تفنگ‌های آب‌پاش و حتی شلنگ آماده برگزاری جشن می‌شوند. آب‌پاشی ممکن است از بالکن خانه‌ها، پنجره‌ها یا خیابان‌ها آغاز شود. در این روز، همه آماده هستند تا خیس شوند؛ پس لباس‌های راحت و مناسب جشن می‌پوشند.

مهم‌ترین نماد وارداوار، آب‌پاشی گسترده بین مردم است. این کار بدون هیچ محدودیتی (به آشنا و غریبه) و در سطح خیابان‌ها، پارک‌ها، حیاط‌ها و حتی میدان‌های شهری انجام می‌شود. حتی در برخی از شهرها، شهرداری‌ها تانکرهای آب یا ایستگاه‌های دوش عمومی نصب می‌کنند.

جشن آب پاشی ارمنستان

مکان برگزاری جشن آب ارمنستان

جشن آب ارمنستان یا وارداوار در سراسر کشور برگزار می‌شود، اما مکان‌هایی مانند ایروان (مخصوصا میدان جمهوری، پارک عاشقان و مجتمع کاسکاد)، شهر گیومری و وانادزور از مهم‌ترین مراکز برگزاری این جشن هستند.

دریاچه سوان نیز یکی از محبوب‌ترین مکان‌ها برای برگزاری فستیوال جشن اب ارمنستان در دل طبیعت است؛ جایی که خانواده‌ها و گردشگران گرد هم می‌آیند و با پیک‌نیک و بازی‌های آبی، روز خود را سپری می‌کنند. در روستاهایی مثل گارنی، دیلیجان و گغارد نیز وارداوار حال‌ و هوای سنتی‌تری دارد و گاهی همراه با آیین‌های محلی و گل‌پاشی برگزار می‌شود.

در ایروان، شهرداری اغلب برنامه‌هایی مثل موسیقی زنده، ایستگاه‌های بازی و حتی آتش‌بازی را برای این روز در نظر می‌گیرد و خیابان‌ها پر از هیاهو و شادی می‌شود.

نکاتی در مورد جشن آب پاشی ارمنستان

در جشن آب بازی ارمنستان نکاتی وجود دارد که دانستن آن‌ها مخصوصا برای گردشگران یا کسانی که قصد شرکت در این مراسم را دارند، بسیار مفید است. این نکات شامل موارد زیر هستند:

• در روز جشن آب پاشان ارمنستان هیچکس از خیس شدن در امان نیست، حتی غریبه‌ها، پلیس یا توریست‌ها!

• اگر در این جشن شرکت می‌کنید، بهتر است لباس راحت و سبک بپوشید.

• اگر گوشی یا وسایل الکترونیکی همراه دارید، آن‌ها را در کیسه ضد آب یا پلاستیک قرار بدهید.

• مردم ارمنستان برای آب‌پاشی، از آب تمیز لوله‌کشی یا آب معدنی استفاده می‌کنند.

• مراسم آب‌پاشی از صبح شروع می‌شود، اما اوج شلوغی و هیجان بین ساعت 12 بعدازظهر تا 5 عصر است، خصوصا در مکان‌های شلوغ شهر.

• روح این جشن شادی، بخشش و همراهی است. خیس شدن نه توهین است و نه بی‌ادبی، بلکه نشانه‌ای از صمیمیت است.

• در شهرهای بزرگ ارمنستان پلیس حضور دارد تا اطمینان حاصل که همه‌چیز در امنیت و بدون مزاحمت برگزار می‌شود.

• جشن اب ارمنستان به تاریخ ایران در ماه تیر برگزار می‌شود.

جشن آب پاشان ارمنستان

تور ارمنستان جشن آب ارمنستان

به خاطر محبوبیت زیاد جشن آب کشور ارمنستان، بسیاری از آژانس‌های گردشگری تورهای ویژه‌ای را در این ایام برگزار می‌کنند تا گردشگران ایرانی بتوانند به ارمنستان سفر کرده و در این جشن شاد و پرهیجان شرکت کنند.

تورهای گردشگری شامل بازدید از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی ایروان و دیگر شهرها، ترانسفر فرودگاهی، راهنمای فارسی‌زبان و اقامت در هتل‌های مناسب هستند. علاوه بر این، بسیاری از تورها شامل گردش‌های مخصوص جشن وارداوار هستند که به گردشگران این فرصت را می‌دهند تا در تور جشن آب بازی ارمنستان شرکت کنند و لحظاتی شاد و به یادماندنی را تجربه کنند.

جشن آب در کدام کشورها برگزار می شود؟

درست است که ارمنستان جشن اب را از ایام قدیم برگزار می‌کرده است، اما جشن آب یک رویداد فرهنگی است که در چندین کشور برگزار می‌شود و هر کدام از این کشورها ویژگی‌ها و سنت‌های خاص خود را دارند.

در اینجا به فهرست تعدادی از کشورهایی که جشن آب در آن‌ها برگزار می‌شود، اشاره می‌کنیم:

• ارمنستان

• تایلند

• میانمار

• لائوس

• کامبوج

• سریلانکا

• هند

جشن آب ارمنستان؛ طبیعت در اختیار فرهنگ

جشن آب، با ریشه‌های تاریخی و فرهنگی عمیق در کشورهای مختلف، به نمادی از شادی، پاک‌سازی و ارتباط اجتماعی تبدیل شده است. از وارداوار در ارمنستان تا سونگکران در تایلند، هر یک از این جشن‌ها با ویژگی‌ها و سنت‌های خاص خود، مردم را به گرد هم می‌آورند تا با پاشیدن آب به یکدیگر، نه تنها به استقبال فصل‌های جدید بروند، بلکه یادآوری کنند که چگونه آب به عنوان نماد زندگی و پاکیزگی در فرهنگ‌های مختلف اهمیت دارد.