جشن هالووین؛ از تاریخچه تا راهنمای برگزاری جشن

شب 31 اکتبر فرا می‌رسد؛ شبی که در آن صدای خنده و جیغ‌های هیجان‌زده در هم می‌آمیزد و کدوهای نارنجی با چهره‌های خندان یا ترسناک، خیابان‌های تاریک را روشن می‌کنند. این شب، شب جشن هالووین است؛ جشنی باستانی با ریشه‌هایی که به بیش از دو هزار سال پیش بازمی‌گردد و امروز به یک پدیده جهانی تبدیل شده است. جشنی که در آن مرز میان دنیای زندگان و مردگان برای ساعاتی برداشته می‌شود. این مقاله یک راهنمای کامل از آداب و رسوم و تاریخچه برگزاری جشن هالووین است که شما را با فلسفه، تاریخچه، نمادها و آداب و رسوم آن آشنا می‌کند و می‌گوید که برای شرکت در جشن هالووین به کدام یک از کشورهای اطراف می‌توانید سفر کنید.

جشن هالووین

هالووین از کجا شروع شد؟ تاریخچه و فلسفه جشن هالووین

ریشه‌های برگزاری جشن هالووین به بیش از دو هزار سال پیش و به جشنواره باستانی سلت‌ها به نام سووین (Samhain) بازمی‌گردد. سلت‌ها، اقوامی که در مناطقی که امروز ایرلند، بریتانیا و شمال فرانسه را تشکیل می‌دهند زندگی می‌کردند، سال نوی خود را در اول نوامبر جشن می‌گرفتند. آن‌ها معتقد بودند که در شب قبل از سال نو، یعنی 31 اکتبر، مرز میان دنیای زندگان و مردگان نازک و شکننده می‌شود و ارواح درگذشتگان به زمین بازمی‌گردند.

این بازگشت هم می‌توانست خوب باشد، زیرا به دروئیدها (کاهنان سلتی) اجازه می‌داد آینده را پیش‌بینی کنند و هم می‌توانست خطرناک باشد، چون ارواح سرگردان ممکن بود به محصولات و انسان‌ها آسیب برسانند. برای همین، مردم آتش‌های بزرگی برپا می‌کردند، لباس‌هایی از پوست حیوانات می‌پوشیدند و با تقدیم قربانی، تلاش می‌کردند تا ارواح را از خود دور نگه دارند و با آن‌ها ارتباط برقرار کنند.

تلفیق جشن اولیه هالووین با فرهنگ رومی

در قرن اول پس از میلاد، امپراتوری روم سرزمین‌های سلت‌ها را فتح کرد. با گذشت زمان، دو جشن رومی با جشن سنتی سووین در هم آمیخت و پایه‌های جشن هالووین امروزی را محکم‌تر کرد. اولین جشن فرالیا (Feralia) بود که در اواخر اکتبر برای بزرگداشت مردگان برگزار می‌شد. دومین جشن به افتخار پومونا (Pomona)، الهه میوه‌ها و درختان بود که نماد او سیب بود.

این تلفیق فرهنگی، سنت گاز زدن سیب را به آداب و رسوم این شب اضافه کرد که تا به امروز به عنوان یکی از بازی‌های سنتی هالووین باقی مانده است. این ادغام نشان می‌دهد که چگونه هالووین از ابتدا یک جشن چند فرهنگی بوده و در طول تاریخ، عناصر مختلفی را از تمدن‌های گوناگون جذب کرده و به شکل امروزی خود درآمده است.

جشن هالووین

تاثیر ریشه های مسیحیت در جشن هالووین

با گسترش نفوذ مسیحیت در اروپا، کلیسا تلاش کرد تا سنت‌های پاگانیستی و غیر مسیحی را با تعطیلات مذهبی خود جایگزین کند. در قرن هشتم میلادی، پاپ گرگوری سوم تاریخ برگزاری روز تمام مقدسین (All Saints' Day) را که به یاد تمام قدیسان و شهیدان مسیحی برگزار می‌شد، از 13 مه به اول نوامبر تغییر داد. این یک حرکت استراتژیک برای مسیحی‌سازی جشن باستانی سووین بود. به این ترتیب، شب قبل از آن، یعنی 31 اکتبر، به عنوان شب تمام مقدسین یا (All Hallows' Eve) شناخته شد.

این عبارت در طول زمان و به تدریج در زبان انگلیسی به هالووین (Halloween) خلاصه شد. کلیسا همچنین روز دوم نوامبر را به عنوان روز تمام ارواح (All Souls' Day) برای دعا برای ارواح مردگان تعیین کرد که این نیز شباهت زیادی به باورهای جشن سووین داشت.

تزیینات و نمادهای هالووین چه معنایی دارند؟

جشن هالووین با نمادهای مختلفی همراه است که در تزیینات مختلف این روز و شب نمود پیدا می‌کنند. در ادامه، جزییات و تزیینات هالووین و معنای هرکدام را بررسی می‌کنیم.

فلسفه کدو تنبل هالووین

مشهورترین نماد هالووین، بدون شک کدو تنبل حکاکی شده یا جک او لنترن (Jack-o'-lantern) است. این سنت ریشه در یک افسانه قدیمی ایرلندی درباره مردی به نام جک خسیس (Stingy Jack) دارد. طبق این افسانه، جک با فریب دادن شیطان، از او قول گرفت که پس از مرگش روح او را به جهنم نبرد. اما وقتی جک مرد، به دلیل زندگی گناهکارانه‌اش به بهشت راه پیدا نکرد. شیطان هم به قول خود عمل کرد و او را در جهنم نپذیرفت. جک که در تاریکی سرگردان مانده بود، از شیطان یک تکه زغال گداخته گرفت، آن را درون یک شلغم توخالی گذاشت و از آن زمان تاکنون، روح او با این فانوس در دنیا سرگردان است.

ایرلندی‌ها برای ترساندن روح جک و دیگر ارواح سرگردان، در قدین چهره‌های ترسناک را روی شلغم‌ها حکاکی می‌کردند. وقتی مهاجران ایرلندی به آمریکا رسیدند، کدو تنبل را که بومی آنجا و برای حکاکی مناسب‌تر بود، جایگزین شلغم کردند.

کدو تنبل‌های هالووین

گربه های سیاه، جادوگران و اسکلت ها

هر یک از نمادهای ترسناک هالووین، معنای خاص خود را دارند. گربه‌های سیاه در قرون وسطی به عنوان همراه و دستیار جادوگران شناخته می‌شدند و به همین دلیل، به نماد بدشانسی و نیروهای شیطانی تبدیل شدند. حضور آن‌ها در تزیینات هالووین، یادآور همین باورهای خرافی قدیمی است.

جادوگران با کلاه‌های نوک‌تیز و جاروهای پرنده، نماد قدرت‌های ماورایی و ارتباط با دنیای ارواح هستند که کاملا با فلسفه شب هالووین همخوانی دارد. اسکلت‌ها و ارواح نیز به طور مستقیم به باور اصلی جشن سووین، یعنی بازگشت مردگان به دنیای زندگان در این شب خاص، اشاره دارند. استفاده از این نمادها در کنار هم، فضایی مرموز و وهم‌آلود ایجاد می‌کند که جوهره اصلی این جشن است.

سنت های اصلی جشن هالووین

جشن هالووین هم مثل هر جشن باستانی دیگری با آداب و رسوم خاص خود همراه است که کمابیش در همه کشورهای برگزارکننده این جشن رعایت می‌شود. در ادامه، اصلی‌ترین سنت های جشن هالووین را بررسی می‌کنیم.

قاشق زنی هالووین

یکی از محبوب‌ترین سنت‌های هالووین، قاشق‌زنی هالووین (Trick-or-Treating) است. در این رسم، کودکان با پوشیدن لباس‌های مخصوص به در خانه‌ها می‌روند و با گفتن عبارت Trick or Treat به معنای حقه بزن یا خوراکی بده، از صاحب‌خانه شکلات و شیرینی می‌خواهند.

این سنت شباهت جالبی به رسم قاشق‌زنی در چهارشنبه‌سوری ایرانی دارد. ریشه این رسم به سنتی به نام روح‌گردانی (Souling) در قرون وسطی بازمی‌گردد که در آن فقرا به در خانه‌ها می‌رفتند و در ازای دریافت کیک‌هایی به نام کیک روح، برای ارواح درگذشتگان خانواده‌ها دعا می‌خواندند. این سنت به تدریج به شکلی که امروز می‌شناسیم تغییر پیدا کرد و به یکی از جذاب‌ترین بخش‌های هالووین برای کودکان تبدیل شد.

قاشق‌زنی هالووین

گاز زدن سیب

گاز زدن سیب قرمز یا اپل بابینگ (Apple Bobbing)، یک بازی سنتی و سرگرم‌کننده در مهمانی‌های هالووین است که ریشه در تلفیق جشن سووین با جشن رومی پومونا (الهه میوه‌ها) دارد. در این بازی، یک تشت بزرگ را پر از آب کرده و سیب‌ها را در آن می‌اندازند. شرکت‌کنندگان باید بدون استفاده از دست و تنها با دهان خود، یک سیب را از آب بیرون بکشند.

در گذشته، این بازی جنبه‌ای عاشقانه و فال‌گونه داشت و باور بر این بود که اولین دختری که موفق به گاز زدن سیب شود، اولین کسی خواهد بود که در آن سال ازدواج می‌کند. امروزه این بازی بیشتر جنبه سرگرمی دارد و یکی از نمادهای کلاسیک مهمانی‌های پاییزی و جشن هالووین به شمار می‌رود.

پوشیدن لباس های ترسناک

سنت پوشیدن لباس‌های ترسناک و عجیب یا همان کاستوم (Costume)، یکی از اصلی‌ترین ارکان هالووین است. این سنت نیز مستقیما از جشن باستانی سووین نشات می‌گیرد. سلت‌ها معتقد بودند که در شب بازگشت ارواح، پوشیدن لباس‌هایی از جنس پوست و سر حیوانات باعث می‌شود که ارواح خبیث آن‌ها را به عنوان یکی از خودشان اشتباه بگیرند و به آن‌ها آسیبی نرسانند.

به عبارت دیگر، این کار روشی برای پنهان شدن از دید موجودات ماورایی و فریب دادن آن‌ها بود. با گذشت زمان، این سنت تکامل پیدا کرد و امروزه افراد نه تنها لباس‌های ترسناک، بلکه لباس شخصیت‌های محبوب فیلم‌ها، کارتون‌ها و کتاب‌ها را نیز می‌پوشند و خلاقیت خود را در طراحی لباس به نمایش می‌گذارند.

خوراکی های هالووین؛ طعم ترس و شیرینی

بخش خوشمزه هالووین، خوراکی‌های آن است. علاوه بر شکلات و آبنبات، خوراکی‌های دیگری نیز در شب جشن هالووین تدارک دیده می‌شود که از معروف‌ترین آن‌ها باید به این موارد اشاره کنیم:

• سیب کاراملی (Caramel Apple): سیب‌های کامل که در کارامل داغ فرو برده شده و سپس با مغزها یا شکلات تزیین می‌شوند و یک خوراکی کلاسیک پاییزی هستند.
• پای کدو تنبل (Pumpkin Pie): این پای شیرین و معطر، نماد فصل پاییز و جشن شکرگزاری است، اما در هالووین نیز بسیار محبوب است.
• نان سیب (Apple Bread): یک نان شیرین و نرم با تکه‌های سیب و دارچین که عطر آن فضا را پاییزی می‌کند.
• آبنبات ذرت (Candy Corn): این آبنبات‌های کوچک سه‌رنگ (زرد، نارنجی و سفید) یکی از نمادهای شیرین و جدانشدنی هالووین در آمریکا هستند.

آبنبات ذرت

مراسم هالووین چگونه برگزار می شود؟ از جشن تا رژه خیابانی

امروزه مراسم هالووین شکل‌های بسیار مختلفی دارد و از مهمانی‌های کوچک خانوادگی تا رژه‌های عظیم خیابانی را شامل می‌شود. رنگ‌های اصلی این جشن، نارنجی، سیاه و بنفش هستند. نارنجی نماد فصل پاییز و برداشت محصول است. سیاه نماد تاریکی، مرگ و دنیای ماورایی است و بنفش نیز نماد جادو و رمز و راز است.

در مهمانی‌های خانگی، افراد با تزیین خانه، تهیه خوراکی‌های مخصوص و پوشیدن لباس‌های خلاقانه، این شب را جشن می‌گیرند. در سطح شهرها، به خصوص در آمریکای شمالی، رژه‌های بزرگی برگزار می‌شود که در آن هزاران نفر با لباس‌های عجیب و غریب شرکت می‌کنند. همچنین، بازدید از خانه‌های تسخیر شده و تماشای فیلم‌های ترسناک، از دیگر فعالیت‌های محبوب در این شب است.

جشن هالووین در آمریکا و کانادا

ایالات متحده و کانادا پرشورترین برگزارکنندگان جشن هالووین در جهان هستند. این جشن در آمریکای شمالی یک صنعت چند میلیارد دلاری است و از هفته‌ها قبل، فروشگاه‌ها پر از تزیینات، لباس‌ها و شیرینی‌های مخصوص می‌شود. در این کشورها، هالووین تنها به کودکان محدود نمی‌شود و بزرگسالان نیز با شور و هیجان در مهمانی‌ها و رویدادهای مختلف شرکت می‌کنند.

شهرهایی مانند سیلم (Salem) در ماساچوست که به دلیل محاکمه‌های جادوگران در قرن هفدهم شهرت دارد، به مقاصد اصلی گردشگری در این زمان از سال تبدیل می‌شوند و میزبان فستیوال‌های بزرگی هستند.

مکزیک و جشن روز مردگان

هرچند هالووین در مکزیک نیز محبوبیت دارد، اما جشن اصلی این کشور روز مردگان (Día de los Muertos) است که در اول و دوم نوامبر برگزار می‌شود. این جشن با هالووین تفاوت مفهومی عمیقی دارد. در حالی که هالووین بر ترس از ارواح و دور کردن آن‌ها تمرکز دارد، روز مردگان یک جشن شاد برای یادبود و احترام به درگذشتگان است.

خانواده‌ها با ساختن محراب‌های زیبا، پختن غذاهای مورد علاقه عزیزانشان و تزیین قبرها با گل همیشه بهار، روح آن‌ها را به خانه دعوت می‌کنند. نماد اصلی این جشن، اسکلت‌های خندان و رنگارنگ (Calaveras) است که نشان می‌دهد که مرگ، بخشی طبیعی و حتی شاد از چرخه زندگی است.

جشن روز مردگان

جشن هالووین در اروپا (آلمان، فرانسه، ایرلند)

هالووین در اروپا، به خصوص در ایرلند که خاستگاه اصلی آن است، با قوت برگزار می‌شود. در ایرلند سنت‌های قدیمی مانند برافروختن آتش و بازی‌های سنتی همچنان زنده است. در دیگر کشورهای اروپایی مانند آلمان و فرانسه، هالووین پدیده‌ای نسبتا جدیدتر است که تحت تاثیر فرهنگ آمریکایی محبوبیت یافته، اما هنوز به اندازه آمریکای شمالی فراگیر نیست.

در بسیاری از این کشورها، اول نوامبر (روز تمام مقدسین) یک تعطیلی رسمی و روزی برای احترام به مردگان است. به همین دلیل، جشن‌های پر سر و صدای هالووین گاهی با سنت‌های مذهبی و جدی‌تر این روز در تضاد قرار می‌گیرد.

هالووین در ایران و کشورهای همسایه (ترکیه و دبی)

اشاره کردیم که تاریخ جشن هالووین مصادف با یکی از روزهای 9 یا 10 آبان در تقویم شمسی است. در سال‌های اخیر، هالووین در ایران به صورت نمادین و بیشتر در میان جوانان و نوجوانان محبوبیت یافته است. اگرچه این جشن ریشه در فرهنگ ایرانی ندارد، اما جنبه‌های سرگرم‌کننده آن مانند پوشیدن لباس‌های خاص و تزیینات، مورد استقبال قرار گرفته و جشن هالووین ایران را پرطرفدار کرده است.

در کشورهای همسایه مانند ترکیه و امارات (به ویژه دبی)، هالووین به یک رویداد گردشگری مهم تبدیل شده است. هتل‌ها، مراکز خرید و پارک‌های موضوعی در دبی و استانبول، برنامه‌های ویژه‌ای برای این شب تدارک می‌بینند و مهمانی‌ها و فستیوال‌های بزرگی را برای گردشگران و ساکنان خارجی برگزار می‌کنند که این مقاصد را به گزینه‌های جذاب برای تجربه هالووین در نزدیکی ایران تبدیل کرده است.

نکات جالب و کمتر شنیده شده در مورد هالووین

خواندن حقایق و نکات زیر درباره هالووین، این جشن پر رمز و راز پاییزی، شاید برای شما هم جالب و سرگرم‌کننده باشد:

• هالووین پس از کریسمس، دومین جشن بزرگ تجاری در آمریکا است. هر سال میلیاردها دلار صرف خرید لباس‌های ترسناک، شکلات، کدوهای تزئینی و لوازم دکوری می‌شود. فروشگاه‌ها از چندین هفته قبل، قفسه‌های مخصوص هالووین را پر می‌کنند.
• بزرگ‌ترین کدو تنبل دنیا بیش از 1200 کیلوگرم وزن داشت. این کدوی عظیم در مسابقات سالانه کدوهای غول‌پیکر ثبت شد.
• ترس از هالووین یک فوبیای واقعی است. برخی افراد از نمادها و فضای هالووین به شدت می‌ترسند. این ترس در روان‌شناسی با نام سام‌هینو‌فوبیا (Samhainophobia) شناخته می‌شود؛ واژه‌ای برگرفته از جشن باستانی سلتی‌ها که الهام‌بخش هالووین امروزی بوده است.
• لباس‌های محبوب هالووین هر سال تغییر می‌کنند. برای کودکان، شخصیت‌های ابرقهرمانی مثل مرد عنکبوتی، بتمن و السای یخ‌زده در صدر فهرست هستند؛ در حالی که بزرگسالان بیشتر سراغ چهره‌های کلاسیک مانند جادوگر، خون‌آشام و زامبی می‌روند.
• در گذشته مردم معتقد بودند اگر در شب هالووین لباس خود را پشت و رو بپوشید و به سمت عقب راه بروید، در نیمه‌شب با یک جادوگر روبه‌رو خواهید شد. این رسم نماد رویارویی با ارواح و دنیای ناشناخته بود.

جادوگران هالووین

برای جشن هالووین به کجا سفر کنیم؟

اگر دلتان می‌خواهد حال‌وهوای واقعی هالووین را از نزدیک تجربه کنید، نیازی نیست تا آمریکا یا اروپا بروید. در چند کشور نزدیک به ایران نیز این جشن با شکوه خاصی برگزار می‌شود. تور ترکیه یکی از مقاصد محبوب برای سفر در ایام هالووین است؛ در استانبول و آنتالیا، هتل‌ها و کافه‌ها با تم ترسناک تزیین می‌شوند و مهمانی‌های شبانه با پوشیدن لباس جشن هالووین برگزار می‌گردد.

امارات متحده عربی، به‌ویژه دبی، نیز جشن هالووین را بسیار پرزرق‌وبرق برگزار می‌کند و مراکز خرید دبی و پارک‌های تفریحی مانند دبی مال و موشن‌گیت برنامه‌های مخصوص کودکان و بزرگسالان برگزار می‌کنند و رستوران‌ها منوهای خاص این شب را ارائه می‌دهند.

همچنین در تور گرجستان و جشن هالووین ارمنستان، به‌ویژه در تفلیس و ایروان، کافه‌ها و کلاب‌ها هر سال میزبان جشن‌های کوچک‌تر اما پر انرژی هالووین می‌شوند. بنابراین اگر قصد دارید بدون سفر طولانی، شبی پر از هیجان، موسیقی، لباس‌های عجیب و تزیینات ترسناک را تجربه کنید، این کشورها می‌توانند مقصدی عالی برای سفر هالووینی شما باشند.

بهترین فرصت سفر به کشورهای همسایه برای شرکت در جشن هالووین

در مجموع، هالووین فرصتی هیجان‌انگیز برای تجربه فضایی متفاوت، پوشیدن لباس‌های خلاقانه و لذت بردن از جشن و شادی در فضایی پررمزوراز است. اگر همیشه دوست داشتید این جشن را از نزدیک ببینید، نیازی نیست تا قاره‌ای دیگر سفر کنید؛ کشورهای همسایه مانند ترکیه، امارات، گرجستان و تور ارمنستان با برگزاری جشن‌های جذاب، مهمانی‌های شبانه و تزیینات دیدنی، حال‌وهوای واقعی هالووین را به منطقه آورده‌اند. پس شاید امسال وقت آن باشد که چمدان‌هایتان را ببندید و در یکی از این مقاصد مثل جشن هالووین استانبول، شبی پر از هیجان، موسیقی و خاطره‌های ترسناک اما شیرین را تجربه کنید.

برای شرکت در انواع تور خارجی آژانس همنواز ویژه هالووین با کارشناسان ما تماس بگیرید و برای سفر به مقصد مورد علاقه خود برنامه‌ریزی کنید.